Wie drie of meer glazen alcoholhoudende drank – dus ook bier – per dag drinkt heeft ongeveer anderhalf keer meer kans om alvleesklierkanker te krijgen dan een geheelonthouder.  Matige drinkers – één tot twee glazen per dag – lijken dit verhoogde risico niet te hebben.

Dit blijkt uit onderzoek van Mirjam Heinen van de Universiteit Maastricht. Zij onderzocht welke verbanden er zijn tussen voedings- en leefstijlfactoren en het risico op alvleesklierkanker. Er blijkt geen verband te bestaan tussen de consumptie van specifieke alcoholhoudende dranken en het risico op alvleesklierkanker. Dit suggereert dat het de alcohol zelf is die een rol speelt in het ontstaan van alvleesklierkanker en niet de soort alcoholhoudende drank.

Roken en sport

Uit het onderzoek blijkt ook dat sigarettenrokers 82 procent meer kans hebben op het krijgen van alvleesklierkanker dan niet-rokers. Stoppen met roken verlaagt dit risico geleidelijk. Hoe langer een ex-roker gestopt is, hoe lager het risico. Na 20 jaar gestopt zijn nadert het risico dat van een nooit roker. Ook bij mensen die ooit aan sport gedaan hebben, is het risico om alvleesklierkanker te krijgen verlaagd.

Eetgewoonten

In het onderzoek blijkt er geen verband te bestaan tussen het eten van groenten, fruit, vlees, vis en eieren en het risico op alvleesklierkanker.

NLCS

Heinen maakte gebruik van de onderzoeksgegevens uit de Nederlandse Cohort Studie (NLCS) naar voeding en kanker. Zo’n 120.000 mannen en vrouwen van 55 tot 69 jaar vulden in 1986 een vragenlijst in naar eetgewoonten, leefstijl en andere risicofactoren. In de loop der jaren werd informatie over optreden van kanker en overlijden verzameld.

Doodsoorzaak

Alvleesklierkanker staat op de vijfde plek van doodsoorzaken aan kanker in Europa. De kans om alvleesklierkanker te overleven behoort tot de slechtste van alle vormen van kanker. Na ongeveer 3 maanden is 50 procent van de patiënten die aan alvleesklierkanker lijden overleden. Na 5 jaar is zelfs 94 procent met deze aandoening overleden.

In gesprek met de onderzoeker

Hoe zou overmatige alcoholconsumptie alvleesklierkanker kunnen veroorzaken?

“Hoe dit precies werkt is nog niet bekend, maar er zijn aanwijzingen dat alcoholconsumptie op een aantal manieren alvleesklierkanker zou kunnen veroorzaken. Alcoholmisbruik is een bekende risicofactor van chronische pancreatitis; chronische ontsteking van de alvleesklier. En dit is weer een bekende risicofactor van alvleesklierkanker. Tevens wordt alcohol omgezet in verschillende stoffen, waaronder acetaldehyde. Deze stoffen lijken kankerverwekkend te zijn voor de alvleesklier. Daarnaast kunnen er bij deze omzetting van alcohol in acetaldehyde ook producten ontstaan zoals zuurstofradicalen die schade kunnen toebrengen aan het DNA van de cel.”

Wat zou jouw leefstijladvies zijn om alvleesklierkanker te voorkomen?

“Als eerste wil ik benadrukken dat we nog steeds niet genoeg weten over het ontstaan van alvleesklierkanker om het te kunnen voorkomen. Leefstijladviezen kunnen wel bijdragen aan een verlaging van het sterftecijfer van alvleesklierkanker in de Nederlandse bevolking. Onder deze leefstijladviezen zouden vallen: niet roken of stoppen met roken, op een gezond gewicht blijven, lichamelijk actief zijn en matige alcoholconsumptie. Dit is tevens een leefstijladvies wat zou kunnen bijdragen aan het voorkómen van andere typen kanker en andere ziekten zoals hart- en vaatziekten.“

Matige drinkers hoeven zich dus geen zorgen te maken?

“Ik zou dit voorzichtiger willen formuleren: het lijkt erop dat matig alcoholgebruik het risico op alvleesklierkanker niet verhoogt. Maar alcoholgebruik verhoogt wel, in welke hoeveelheid dan ook gedronken, het risico op bijvoorbeeld borstkanker, mond- en keelkanker en waarschijnlijk ook het risico op leverkanker.”

Met wat voor onderzoek ben je nu bezig?

“Ik bekijk nu de associatie tussen alcoholinname en het risico op lymfatische maligniteiten. Patiëntcontrole studies hebben laten zien dat alcohol het risico op lymfatische maligniteiten mogelijk zou kunnen verlagen. Wij gaan dit nu onderzoeken in een grootschalig cohortonderzoek.”

Mirjam Heinen verdedigt 24 februari haar proefschrift getiteld: ‘Lifestyle factors and risk of pancreatic cancer’ aan de Universiteit Maastricht.

De Lairessestraat 59   1071 NT   Amsterdam   020-679 71 55   omca@me.com   www.omca.nl