Medische toepassingen

Botuline Toxine wordt voor verschillende toepassingen in de medische wereld gebruikt. Verreweg de meest bekende toepassing is de cosmetische, waarbij mensen een zogenaamde "Botoxbehandeling" ondergaan.

Naast het gebruik voor cosmetische doeleinden wordt botuline ook gebruikt bij de behandeling van aandoeningen met verhoogde spierspanning en onwillekeurige spieractiviteit. Voorbeelden zijn spasticiteit, dystonie en hyperhidrose.

Therapeutische toepassing

Botuline toxine type A is de werkzame stof van de preparaten Botox, Dysport en Xeomin. Xeomin is in Nederland niet geregistreerd als geneesmiddel. Botuline toxine type B is de werkzame stof van Neurobloc. Het toxine wordt door producent Allergan Inc. (ged. handelsmerk Botox) of Ipsen (ged. handelsmerk Dysport) geproduceerd in kweken van Clostridium botulinum en geëxtraheerd uit de bacteriën door dialyse en zuivering.

Vervolgens wordt het in een oplossing met natriumchloride en humaan albumine steriel verpakt in flesjes. Er zijn flesjes met 50 en 100 units botuline te krijgen. Één unit staat gelijk aan de LD50 bij muizen na intraperitoneale toediening.

De precieze concentratie botuline in een flesje Botox of Dysport wordt door de fabrikanten geheimgehouden.

Deze middelen worden in de geneeskunde gebruikt voor verschillende indicaties, zoals bepaalde vormen van dystonie (cervicale dystonie, blepharospasme), hyperhidrose en migraine, en is in onderzoek bij sfincter (kringspier) problemen, bijvoorbeeld bij problemen met het ledigen van de blaas.

Het wordt toegediend door middel van een plaatselijke injectie.

Botuline wordt in de geneeskunde door neurologen en revalidatieartsen gebruikt om spastische spieren te laten ontspannen, bijvoorbeeld bij patiënten die een hersenberoerte hebben gehad.

Cosmetische toepassing

Een ander toepassingsgebied is de cosmetische chirurgie.

De gebruikte middelen staan bekend onder de namen Botox Cosmetic en Vistabel. Cosmetisch wordt BTX toegepast om aangezichtsspieren selectief tijdelijk te verlammen en zo rimpelvorming te onderdrukken. Zo'n behandeling behoudt zijn werking gedurende ca. 3-4 maanden.

De prijs die hiervoor wordt betaald is natuurlijk een minder expressief gelaat.

Botuline mag worden toegediend aan volwassenen tussen 18 en 65 jaar oud, onder andere voor de tijdelijke vermindering van rimpels in het gebied tussen en boven de wenkbrauwen.

Toediening mag in Nederland alleen gebeuren door artsen, maar hoeft niet in een ziekenhuis te gebeuren. Cosmetische behandelingen worden vaak uitgevoerd in privéklinieken.

Door de fabrikant wordt afgeraden om vaker dan eens in de drie maanden een behandeling met botuline te ondergaan. Het effect van een behandeling houdt meestal tussen de 1 en 6 maanden aan.

Voordat botuline wordt ingespoten, dient er eerst een verdunning gemaakt te worden. Een flesje met 50 units Botox wordt gemengd met 1,25ml 0,9% NaCl-oplossing, een 100 unit flesje met 2,50ml. Zo ontstaat een uiteindelijke concentratie van 4 units per 0,1ml. Boven elke wenkbrauw worden 2 doseringen van 0,1ml ingespoten, de 5de dosis precies tussen de wenkbrauwen in. Per behandeling worden dus 20 units ingespoten.

Patiënten met blepharospasme hebben last van spontane samentrekkingen van de ooglidspieren. Hierdoor knipperen ze vaak (hard) met hun oogleden. Door het inspuiten van een kleine hoeveelheid Botox in de spieren rond de ogen, worden de spieren verlamd en verdwijnen deze spiersamentrekkingen.

Patiënten met nekdystonie hebben een neurologische aandoening, en daardoor last van motorische stoornissen, aanhoudende samentrekking van spieren of spiergroepen en/of herhaalde bewegingen in de nek. Behandeling met Botox zorgt ervoor dat de verkrampingen minder worden en als gevolg daarvan de patiënt minder pijn in zijn nek heeft.

Patiënten die scheelzien kunnen ook behandeld worden met Botox. Bij deze behandeling wordt het Botox in een kleine dosis ingespoten in de spieren rondom het oog. Deze behandeling is veel minder ingrijpend dan een operatie waarbij de oogspieren chirurgisch worden verplaatst.

Mensen die lijden aan hevige okselhyperhidrose zweten overmatig onder de oksel. Een behandeling met Botox zorgt ervoor dat, door middel van een serie kleine injecties, het vrijkomen van de neurotransmitter Acetylcholine uit de zenuwcellen wordt geblokkeerd, waardoor het signaal dat naar de zweetklieren gaat om meer zweet te produceren stopt.

Experimentele studies worden gedaan naar mogelijke effecten van botuline-injecties bij patiënten met migraine of een whiplash. Voor het promoten van het off-label gebruik bij migraine kreeg de firma Allergan een boete in de USA van 600 miljoen dollar. In Nederland legde de IGZ een boete op van 45000 euro.