Dit wordt mogelijk gemaakt doordat in het centrum de grootste concentratie aan contrast- en kleurenzien cellen, de kegeltjes (cones) , aanwezig is. Het overige deel van het netvlies zorgt voor het perifere zien en heeft dan ook de grootste concentratie aan staafjes (rods). Bewegingen kunnen met dit deel van het netvlies juist wel goed onderscheiden worden.

Denk aan het opmerkzaam worden dat iemand met de auto of de fiets van rechts op je afkomt, daarna wordt er pas met het centrum van het netvlies naar gekeken en is er de gewaarwording van wat er precies te zien is. Het afsterven van de kegeltjes wordt macula degeneratie genoemd.

Leefregels voor het voor het behoud van uw gezichtsvermogen

Alléén de macula is in staat tot het zien van fijne details

Bij maculadegeneratie sterven de superieure kegeltjes en er blijft een vlek over

Maculadegeneratie (AMD / LMD) is een aandoening van het centrale gedeelte van het netvlies, de macula lutea, of gele vlek.

Het centrale deel van netvlies (de macula) zorgt voor het waarnemen van kleine details.

Zoals in een fototoestel de film of sensor de lichtgevoelige laag is, zo is het netvlies de lichtgevoelige laag van het oog. Vaak wordt maculadegeneratie 'slijtage' van het netvlies genoemd.

Rokers krijgen vijf maal vaker maculadegeneratie dan niet-rokers. Rokers met aanleg voor AMD krijgen deze aandoening 40-100 maal vaker.

Nieuwe onwikkelingen

Stamceltherapie

Wetenschappers hebben in een experiment menselijk netvlies uit stamcellen gekweekt. Dit geeft hoop aan honderdduizenden patiënten met maculadegeneratie. Wetenschappers van de John Hopkins University School of Medicine stellen dat deze doorbraak, die het gevolg is van groeiend weefsel op een petrischaaltje, het zicht kan herstellen bij mensen die lijden aan verschillende netvliesaandoeningen.

Onderzoekers waren in staat om een lichtgevoelige netvlies te laten groeien door volwassen stamcellen te gebruiken en ze terug naar een embryonale staat te herprogrammeren. Onderzoeksleider dr. Valeria Canto-Soler zegt: “We hebben in feite een miniatuur menselijk netvlies in een schaaltje gecreëerd dat niet alleen gebouwd is als een netvlies, maar ook het vermogen heeft om licht te detecteren.

“Dit project biedt opties voor zichtreddend onderzoek en kan uiteindelijk leiden tot technologieën om het zicht te herstellen bij mensen met netvliesaandoeningen.” Het netvlies is de laag van lichtgevoelige cellen en neuronen aan de achterkant van het oog dat lichtsignalen omzet in zenuwboodschappen die worden verzonden naar de hersenen.

Tijdens het experiment kon het team van Dr Canto-Soler de initiële groei van het netvlies stimuleren waarna deze zich verder ontwikkelde. “Toen we aan dit project begonnen, dachten we niet dat stamcellen in staat zouden zijn om bijna zelfstandig een netvlies op te bouwen” zegt Dr Canto-Soler. “In ons systeem wisten decellen op de één of andere manier wat ze moesten doen.”

De wetenschappers testten het mininetvlies door deze bloot te stellen aan lichtimpulsen. Dit gebeurde in een fase die overeenkomt met de foetale ontwikkeling van 28 weken. Hieruit bleek dat de in het laboratorium gegroeide fotoreceptoren op dezelfde manier op licht reageerden als in het menselijk oog.

Dr Canto-Soler, wiens onderzoek is gepubliceerd in Nature Communications, zegt dat de techniek de mogelijkheid geeft om honderden mininetvliezen te genereren wanneer een persoon getroffen is een oogaandoening waardoor hij blind wordt. Deze kunnen gebruikt worden om de oorzaken van netvliesaandoeningen in menselijk weefsel te bestuderen, in plaats van te vertrouwen op diermodellen.

Op de structuren kan ook medicatie op maat van de individuele patiënt worden getest. Op lange termijn kunnen zieke of dode netvliesweefsels vervangen worden en kan het zicht hersteld worden door de in het laboratorium gekweekte cellen, voegt Dr Canto-Soler er aan toe. Leeftijdsgebonden maculadegeneratie, die wordt veroorzaakt door een netvliesprobleem, is debelangrijkste oorzaak van slechtziendheid in het Verenigd Koninkrijk. Daar lijden zo’n 500.000 mensen aan de oogaandoening volgens de NHS cijfers.

De oogziekte komt het meest voor bij mensen boven de 50. 1 op de 10 mensen boven 65 jaar lijdt tot op zekere hoogte aan de aandoening.

Electonic implant

De leeftijdsgebonden maculadegeneratie ( AMD / LMD ) begint meestal na het vijftigste levensjaar. Ook kan maculadegeneratie ontstaan ten gevolge van andere ziekten (o.a. suikerziekte) of verwonding.

In de westerse wereld, dus ook in Nederland is LMD de belangrijkste oorzaak van een blijvende achteruitgang van het gezichtsvermogen bij mensen boven de 65 jaar.

Omdat in de wereld het aantal oudere mensen blijft toenemen zal maculadegeneratie uitgroeien tot een steeds groter probleem voor de volksgezondheid.

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie komt verreweg het meeste voor

Het scherpe zien verdwijnt en er blijft midden in het beeld een vlek achter.

De rest van het netvlies blijft dus wel werken, zodat men in staat blijft om zijn weg in huis en daar buiten min of meer zelfstandig te vinden, ook al mist men dan scherpte.

Eén op de vier rokers loopt het risico op maculadegeneratie (MD) , de meest voorkomende oorzaak van (vaak gedeeltelijke) blindheid op oudere leeftijd. De cijfers zijn van het Britse Koninklijke College van Oogheelkundigen.

Britse oogartsen menen dat naast de waarschuwing voor gezondheidsproblemen als longkanker op sigarettenpakjes ook moet vermeld worden dat roken het gezichtsvermogen aantast.  Uit de resultaten van de Europese oogstudie, waarbij 5.000 patiënten uit de hele EU gevolgd werden, is gebleken dat liefst 27 procent van alle oogaandoeningen het gevolg is van het rookgedrag.

Gebruik van 20 gram alcohol per dag vergroot de kans op maculadegeneratie met 20%

Het droge stadium van maculadegeneratie ( AMD / LMD )

Deze vorm begint als kleine bleekgele afzettingen, 'drusen' genoemd, die zich beginnen op te hopen in de macula. Het optreden van deze drusen gaat samen met vermindering van het aantal kegeltjes in de macula, waardoor het zien zal verslechteren.

Dit is een sluipend en zéér langzaam verlopend proces, waarbij het vele jaren kan duren, voordat het zien achteruit gaat. Gewoonlijk zijn beide ogen min of meer gelijk aangedaan.

Het is bij de droge maculadegeneratie belangrijk dat u in de gaten houdt of er vertekening gaat optreden in de beelden van de omgeving zoals een bocht in een raamkozijn of regel van een schrift.

Dit kan wijzen op het ontstaan van de ernstiger 'natte' vorm.

Natte maculadegeneratie is een droge maculadegeneratie die door vaatnieuwvorming is overgegaan in de natte vorm. Aan de basis ligt altijd een droge maculadegeneratie die geleidelijk aan het centrale gezichtsvermogen aantast.

Deze overgang van droge naar natte maculadegeneratie wordt ook wel exsudatieve maculadegeneratie, vochtige maculadegeneratie, schijfvormige maculadegeneratie of ziekte van Junius-Kuhnt genoemd.

Bij natte maculadegeneratie verloopt het verlies van het gezichtsvermogen sneller.

VEGF-A - Vascular Endothelial Growth factor - komt in hoge concentraties voor in de ogen van patiënten met AMD. VEGF-A is een soort noodsignaal van het netvlies met het dringende verzoek om meer voeding en zuurstof. Als reactie hierop laat het lichaam nieuwe bloedvaten uitgroeien in het maculagebied.

Helaas zijn dit bloedvaten met een slechte en onvolledige vaatwand waaruit spontaan bloedserum het oog in lekt. Op deze manier verergert deze goed bedoelde hulp de situatie alleen maar, en richt de macula te gronde.

Het is te vergelijken met een brandweerteam met fors lekkende blusslangen waardoor de waterschade erger wordt dan de brand ooit geweest zou zijn.

In een latere fase gaan deze vaten ook bloeden en veroorzaken zo nog meer schade.

Bloed beschadigt de lichtgevoelige cellen in het netvlies, wat een snelle en ernstige achteruitgang van het gezichtsvermogen veroorzaakt.

Uiteindelijk ontstaat een litteken in de macula met verlies van het centrale zien als gevolg. Opvallend is dat het andere oog nog lange tijd goed kan blijven.

Het natte stadium van maculadegeneratie

Door VEGF-A te blokkeren vermindert de groei van de bloedvaten en de lekkage

Om een natte maculadegeneratie weer terug te brengen naar de droge vorm worden maandelijkse anti-VEGF injecties in het aangedane oog gegeven. Vaak is het niet mogelijk de gezichtsscherpte te verbeteren.

Echter ook in het droge stadium gaat het degeneratieproces helaas gewoon door - alleen langzamer dan in het natte stadium.

Er wordt van een succesvolle behandeling gesproken als de gezichtsscherpte minder snel daalt dan zonder behandeling.

Anti-VEGF wordt toegediend als een injectie in het aangedane oog. De eerste 3 maanden wordt elke maand één injectie gegeven. Hierna moet het gezichtsvermogen van de patiënt worden gecontroleerd en als de AMD weer nat wordt moet opnieuw een reeks maandelijkse injecties worden toegediend.

In de praktijk komt de behandeling vaak neer op rond de 7-10 injecties per oog per jaar.

AMD is een chronisch progressieve aandoening.

Het is niet zo dat een natte maculadegeneratie beter behandelbaar zou zijn dan een droge. Het is dezelfde aandoening. Bovendien is een natte maculadegeneratie feitelijk niet behandelbaar. Het enige wat de anti-VEGF injecties doen is de AMD tijdelijk terugbrengen naar de droge fase.

Worden de injecties gestaakt dan komt de AMD weer in de natte fase.

Aangezien het droge degeneratieproces gewoon doorgaat zal ook met anti-VEGF behandeling het gezichtsvermogen geleidelijk slechter worden.

Anti-VEGF behandeling geeft dus slechts uitstel van een onvermijdelijk verlies van het centrale gezichtsvermogen.

Stop met roken en alcohol.

Verlaag uw lichaamsgewicht naar een BMI van 19-24.

Zorg voor voldoende lichaamsbeweging.

Gebruik voeding met veel fruit en donkere bladgroenten (spinazie, groene kool, boerenkool), tofu, pijnboom-pitten en walnoten.  Beperk uw vlees-consumptie en eet driemaal per week vis. Vegetariërs kunnen plantaardige Omega 3 aan het dieet toevoegen, dit is zelfs nog beter dan de dierlijk variant.

Beperk het gebruik van koolhydraatrijke voeding.

Gebruik voedingssupplementen overeenkomend met de samenstelling van de AREDS2 studie (Vit C 500 mg, Vit E 400 IU, Zinkoxide 40 mg, Koper 2 mg.) Beta-Caroteen is uit de AREDS2 formule verwijderd. Toegevoegd aan de supplementen zijn Luteine en Zeaxantine.

Een hogere omega-3 vetzuur inname blijkt samen te hangen met een kleinere kans op maculadegeneratie.

Bescherm de ogen tegen zonlicht met een goede zonnebril. Dit geldt ook voor andere UV bronnen.  Teveel UV en blauw licht kan op langere termijn leiden tot schade aan het oog in de vorm van staar en maculadegeneratie.